สำหรับเจ้าของสุนัขที่ตั้งท้องเป็นครั้งแรกหรือเป็นสายพันธุ์ที่คลอดยากแล้ว เจ้าของย่อมมีความวิตกกังวลว่าจะต้องทำอย่างไร ห่วงทั้งแม่หมาและลูกหมาที่อยู่ในท้องว่าจะเป็นอันตรายไป โดยเฉพาะช่วงที่ หมาท้องมีเลือดออกสีดำ ที่ปากช่องคลอด สำหรับใครที่กังวลอยู่วันนี้เรามีความรู้ ขั้นตอนการปฏิบัติและการดูแลแม่หมาตั้งท้องที่ถูกต้องมาฝากกันดังนี้
อาการหมาท้องมีเลือดออกสีดำ สีแดง สีน้ำตาลคืออะไร
การที่หมาท้องมีเลือดออกสีดำ สีแดง สีน้ำตาล คือ อาการของแม่หมาที่แสดงภาวะคลอดของแม่หมา โดยของเหลวสีดำที่ออกมาก็คือ “น้ำคร่ำ” ที่อยู่ในมดลูกของแม่หมานั่นเอง ซึ่งน้ำคร่ำของน้องหมาอาจจะเป็นสีอื่นก็ได้ เช่น สีน้ำตาล สีเลือดปนดำ สีดำ เป็นต้น เมื่อแม่หมาถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว หลังจากนั้นประมาณ 1 ชั่วโมงลูกหมาที่อยู่ในท้องก็จะคลอดออกมาภายนอก เวลาที่แม่หมาเบ่งคลอดลูกจะเกิดการเกร็งช่องท้อง ทำให้ช่องท้องนูนเป็นก้อนจนสังเกตเห็นได้ชัด และคลอดลูกออกมาทีละตัว
โดยขั้นตอนการคลอดจะเริ่มจากการเบ่ง เกร็งท้อง ลูกหมาออกมาจากช่องคลอด แม่หมากัดถุงน้ำคร่ำ สายสะดือและเลียตัวลูกหมาจนสะอาด ซึ่งช่วงนี้แม่หมาจะยังไม่เบ่งคลอดลูกตัวต่อไป แต่จะพักมดลูกก่อน เพื่อเก็บแรงไว้เบ่งลูกตัวต่อไปนั่นเอง โดยระยะเวลาระหว่างการคลอดลูกตัวก่อนและตัวหลังจะห่างกันประมาณ 30-60 นาที สูงสุดไม่ควรเกิน 2 ชั่วโมง หากเกินมากกว่านี้ถือว่าแม่หมาเกิดภาวะคลอดยากซึ่งเป็นอันตรายต่อแม่หมาและลูกหมาได้
วิธีสังเกตว่าแม่หมาท้องจะมีเลือดออกสีดำหรือยัง?
การที่แม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำเป็นการบ่งบอกว่าแสดงถึงภาวะคลอดยาก ซึ่งจะเกิดขึ้นหลังจากที่แสดงอาการใกล้คลอดแล้ว ดังนั้นเจ้าของจะต้องสังเกตอาการของแม่หมาว่าอยู่ในภาวะใกล้คลอดแล้วหรือยัง เพื่อให้การดูแลอย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันไม่ให้แม่หมาได้รับอันตรายจากการคลอดลูกยาก ซึ่งอาการใกล้คลอดที่เจ้าของสามารถสังเกตได้มีดังนี้
กระวนกระวาย
แม่หมาท้องที่อยู่ในช่วงใกล้คลอดจะมีอาการกระวนกระวายอยู่ไม่นิ่ง ขุดหรือคุ้ยพื้น ซึ่งเป็นลักษณะตามธรรมชาติของหมาทั่วไปที่เวลาจะคลอดจะต้องขุดหลุมหรือโพรง เพื่อใช้ในการคลอดลูก ดังนั้นเมื่ออยู่ในบ้านก็จะทำการขุดคุ้ยพื้นเช่นกัน เมื่อเจ้าของสังเกตอาการดังกล่าวให้พาแม่หมาไปยังพื้นที่สำหรับคลอดที่เตรียมไว้ ซึ่งพื้นที่ควรอยู่ในมุมที่เงียบไม่มีผู้คนพลุกพล่านหรือเดินผ่านไปผ่านมา เพื่อให้แม่หมารู้สึกปลอดภัยที่จะคลอดลูก
อุณหภูมิต่ำลง
น้องหมาที่ภาวะปกติจะมีอุณหภูมิร่างกายอยู่ที่ประมาณ 37.8–39.2 °C (100–102.5 °F) แต่สำหรับแม่หมาที่อยู่ในภาวะใกล้คลอดจะมีอุณหภูมิร่างกายที่ต่ำกว่า 37 °C เมื่อทำการวัดผ่านทางทวารหนัก ซึ่งภาวะอุณหภูมิร่างกายที่ลดลงนี้จะเกิดขึ้นก่อนที่แม่จะทำการคลอดประมาณ 10-20 ชั่วโมง โดยการที่อุณหภูมิของร่างกายลดต่ำลงเป็นเพราะฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่อยู่ในเลือดของแม่หมาลดลงนั่นเอง
เจ็บท้อง
แม่หมาบางตัวจะมีอาการเจ็บท้องก่อนคลอด โดยแม่หมาที่เจ็บท้องจะมีอาการลุก ๆ นั่ง ๆ สลับไปสลับมา หัวนมขยายและมีน้ำสีเหลืองไหลออกมาเล็กน้อย และจะมีน้ำใส ๆ ไหลออกมาจากช่องคลอดก่อนในช่วงแรก และหลังจากนั้นแม่หมาจะมีน้ำสีน้ำตาล สีแดงหรือแดงปนเลือดออกมาจากช่องคลอด ที่แสดงว่าพร้อมจะคลอดลูกหมาออกมาแล้ว
นี่เป็นอาการที่บ่งบอกว่าแม่หมาอยู่ในภาวะใกล้คลอดลูกหมาออกมาแล้ว หากเจ้าของเห็นอาการดังกล่าวให้ทำการดูแลแม่หมาอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะแม่หมาสายพันธุ์เล็กและแม่หมาที่มีปัญหาช่วงกระดูกเชิงกรานหรือแม่หมาที่มีสายพันธุ์คลอดยาก เพราะหากแม่หมามีน้ำสีน้ำตาล สีแดงหรือแดงปนเลือดออกมาจากช่องคลอดแล้วยังไม่คลอด แต่แม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำแทนตัวลูกหมาออกมา แสดงว่าแม่หมาเกิดภาวะคลอดยาก ซึ่งเป็นอันตรายต่อทั้งแม่หมาและลูกหมา เจ้าของจะต้องรีบพาแม่หมาไปพบสัตวแพทย์เพื่อทำการช่วยคลอดทันที
หมาท้องมีเลือดออกสีดำ พบได้ในแม่หมาแบบไหน?
เราจะสามารถสังเกตเห็นแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำจากช่องคลอดก็ต่อเมื่อถุงน้ำคร่ำของแม่หมาแตกแล้ว แต่ว่าลูกหมาที่อยู่ในท้องไม่ออกมา ซึ่งภาวะคลอดยากที่แม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำนั้นพบได้ในแม่หมาที่มีความผิดปกติดังนี้
สายพันธุ์เล็ก
แม่หมาสายพันธุ์เล็กส่วนมากจะมีกระดูกเชิงกรานที่แคบ ดังนั้นเมื่อตั้งท้องลูกหมา หากลูกหมามีขนาดหัวที่ใหญ่กว่าความกว้างของกระดูกเชิงกราน ลูกหมาก็ไม่สามารถที่จะคลอดออกมาได้เองตามธรรมชาติได้ ดังนั้นหากเจ้าของเลี้ยงลูกหมาพันธุ์เล็กจะต้องพาแม่หมาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจเช็คขนาดของลูกหมาว่ามีขนาดใหญ่จนทำให้แม่หมาเกิดภาวะคลอดยากหรือไม่ หากพบว่าลูกหมาในท้องมีขนาดหัวที่ใหญ่ก็จะต้องพาแม่หมามาทำคลอดกับสัตวแพทย์
กระดูกส่วนสะโพกได้รับบาดเจ็บ
แม่หมาบางตัวเคยได้รับอุบัติเหตุกับกระดูกส่วนสะโพก โดยเฉพาะกระดูกเชิงกรานแล้ว โอกาสที่แม่หมาตั้งท้องจะเกิดภาวะคลอดยากจะเป็นไปได้สูง เนื่องจากกระดูกจะมีร่องรอยอาการบาดเจ็บ ทำให้ไม่สามารถออกแรงรัดลูกหมาให้ออกมาจากท้องได้
มดลูกไม่แข็งแรง
สำหรับแม่หมาบางตัวที่สุขภาพไม่แข็งแรง โดยเฉพาะส่วนของมดลูก เมื่อตั้งครรภ์แล้ว โอกาสที่แม่หมาจะคลอดลูกได้ยากมีสูงมาก เนื่องจากมดลูกที่ไม่แข็งแรงจะไม่มีแรงในการเบ่งลูกหมาที่อยู่ในท้องออกมาได้
เป็นโรคทางพันธุ์กรรม
โรคทางพันธุ์กรรมบางชนิดจะส่งผลให้แม่หมาไม่มีแรงเบ่งลูกออกมา ซึ่งโรคทางพันธุ์กรรมสามารถสังเกตได้จากประวัติของแม่พันธุ์ที่นำมาผสมพันธุ์กัน หากเคยมีประวัติคลอดยาก โอกาสที่ลูกหมาออกมาจะมีภาวะคลอดยากได้
ลูกตัวใหญ่ผิดปกติ
หากลูกหมามีลักษณะร่างกายที่ตัวใหญ่ผิดปกติก็ย่อมทำให้เกิดภาวะคลอดยาก และอาจเสี่ยงทำให้เกิดอาการดังกล่าวได้เช่นเดียวกัน
ลูกหมาอยู่ในท่าผิดปกติ
แน่นอนว่าลูกหมาที่อยู่ในท่าผิดปกติก็ทำให้เกิดปัญหาแม่หมาคลอดลูกได้อย่างลำบาก ดังนั้น อาการผิดปกติอย่างเช่น มีเลือดออกสีดำๆ ก็ย่อมเกิดขึ้นได้อย่างแน่นอน
จะเห็นว่าแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำหรือแม่หมาที่อยู่ในภาวะคลอดยาก มีโอกาสเกิดขึ้นได้ ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะนี้ เจ้าของจะต้องเตรียมตัว ตั้งแต่คัดเลือกสายพันธุ์ของแม่หมาและการดูแลแม่ตั้งแต่ตั้งท้องจนถึงระยะคลอด เพียงเท่านี้ โอกาสที่แม่หมาท้องแล้วมีเลือดออกสีดำย่อมเกิดขึ้นได้น้อยลงแน่นอน
วิธีดูแลเมื่อแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำ
หากแม่ท้องมีเลือดออกสีดำแต่ไม่คลอดหรืออยู่ในภาวะคลอดยาก เจ้าของต้องทำการดูแลเป็นพิเศษ เพราะว่าแม่หมาที่มีภาวะคลอดยากเกิดขึ้น ถือว่าเป็นภาวะที่เป็นอันตรายต่อชีวิตของทั้งแม่หมาและลูกหมาที่อยู่ในท้อง ดังนั้นการดูแลแม่หมาจึงต้องทำแบบรวดเร็ว โดยขั้นตอนการดูแลแม่ท้องมีเลือดออกสีดำแต่ไม่คลอดมีดังนี้
เฝ้าระวัง
ช่วงการเฝ้าระวังจะเป็นช่วงที่เจ้าของสังเกตเห็นแม่หมามีอาการที่บ่งบอกถึงภาวะใกล้คลอดจนถึงช่วงที่แม่หมาถุงน้ำคร่ำแตกมีหมาท้องมีเลือดออกสีดำ สีแดง สีน้ำตาล แต่ลูกหมาไม่ยอมคลอดออกมาแม้เวลาผ่านไปมากกว่า 2 ชั่วโมงแล้วก็ตาม ช่วงนี้เจ้าของไม่จำเป็นต้องตื่นตระหนก แต่คอยให้ความช่วยเหลือแม่หมาเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น ดึงลูกหมาออกจากช่องคลอด ตัดสายสะดือ รก การเช็ดตัวลูกหมา เป็นต้น แต่ถ้ารอมากกว่า 2 ชั่วโมงแต่ลูกหมายังไม่โพล่ออกมาที่ช่องคลอด เจ้าของจะต้องปฏิบัติในขั้นตอนต่อไป
การพาแม่หมาไปพบสัตวแพทย์
หากผ่านไปเกิน 2 ชั่วโมงหลังจากที่แม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำจากช่องคลอด เจ้าของต้องดูลักษณะแม่หมาว่ามีอาการซึม อาเจียนหรือไม่ หากมีอาการดังกล่าวเกิดขึ้น ต้องรีบพาแม่หมาไปพบสัตวแพทย์ในทันที โดยสัตวแพทย์จะมีขั้นตอนการดูแลดังนี้
อัลตราซาวด์
เมื่อพาแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำออกจากช่องคลอดแล้วยังไม่ท้อง สิ่งแรกที่สัตวแพทย์จะทำการตรวจเช็คก็คือการเต้นของหัวใจหรือสัญญาชีพของลูกหมาที่อยู่ในท้อง ดังนั้นจึงต้องทำการอัตราซาวด์เพื่อดูว่าลูกหมาหัวใจยังเต้นอยู่หรือไม่ หากยังมีการเต้นก็จะได้ทำการช่วยเหลือลูกหมาให้คลอดออกมาได้
เอ็กซเรย์
ต่อมาสัตวแทพย์จะทำการเอ็กซเรย์เพื่อดูขนาดช่องเชิงกรานของแม่หมาและและขนาดลำตัวหรือส่วนหัวของลูกหมาที่อยู่ในท้องว่ามีขนาดเหมาะสมกันหรือไม่ โดยหากขนาดช่องเชิงกรานของแม่หมาเล็กกว่าขนาดหัวหรือลำตัวของลูกหมาที่อยู่ในท้อง สัตวแพทย์จะได้ทำการประเมินว่ายังอยู่ในภาวะที่สามารถคลอดเองได้หรือไม่
ตรวจสภาพมดลูก
ทำการตรวจวัดระดับแคลเซียมที่มีอยู่ในกระแสเลือด เพราะว่าปริมาณแคลเซียมที่พบในเลือดเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะมดลูกเฉื่อย ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้มดลูกของแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำออกจากช่องคลอดไม่บีบตัวและเกิดภาวะคลอดยาก
เมื่อสัตวแพทย์ทำการตรวจเช็คแม่หมาจนครบทุกด้านแล้ว ก็จะทำการประเมินและช่วยเหลือแม่หมาว่าจะสามารถคลอดลูกหมาออกได้ด้วยวิธีไหนบ้างต่อไป
แนวทางในการช่วยเหลือหมาท้องมีเลือดออกสีดำ
สำหรับแม่หมาที่เกิดภาวะคลอดยาก จะมีแนวทางในการช่วยเหลือให้สามารถคลอดลูกออกมาได้อย่างปลอดภัยหลัก ๆ อยู่ 2 วิธี คือ
การใช้ยา
การใช้ยาเป็นแนวทางแรกที่สัตวแพทย์จะเลือกใช้ในการช่วยเหลือแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำออกจากช่องคลอด แต่ว่าแม่หมาที่จะสามารถใช้ยาในการช่วยคลอดได้นั้นจะต้องเป็นแม่หมาและลูกหมาต้องที่อยู่ในสภาวะคงที่ ลูกหมาอยู่ในท่าที่เหมาะสม ขนาดช่องเชิงกรานกว้างพอที่ลูกหมาสามารถออกมาได้ ถึงสัตวแพทย์จะทำการให้ยาเพื่อกระตุ้นการบีบตัวของมดลูกและช่วยให้ลูกหมาดันตัวออกมาได้
การผ่าตัด
สำหรับแม่หมาที่ทำการพิจารณาแล้วว่าไม่สามารถคลอดลูกหมาเองได้ ไม่ว่าจะด้วยปัจจัยใดก็ตาม โดยเฉพาะแม่หมาที่กระดูกเชิงกรานผิดปกติ สัตวแพทย์จะตัดสินใจผ่าตัดทำคลอดทันที ส่วนมากสัตวแพทย์จะทำการตัดสินใจผ่าตัดทำคลอด เพื่อนำลูกหมาออกมา ทั้งนี้ก็เพื่อความปลอดภัยของแม่หมาและลูกหมาที่อยู่ในท้อง เพราะหากลูกหมาอยู่ในท้องเมื่อแม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำออกจากช่องคลอดนานเกินไป ลูกหมาอาจเกิดภาวะขาดออกซิเจนจนถึงขั้นเสียชีวิตและแม่หมาก็มีความเสี่ยงในการติดเชื้อจนเป็นเหตุให้เสียชีวิตได้
จะเห็นว่าการที่แม่หมาท้องมีเลือดออกสีดำออกจากช่องคลอดนั้น หากเกิดขึ้นนานกว่า 2 ชั่วโมงแล้วลูกหมายังไม่ออกมาจากท้อง ก็ถือว่าเป็นภาวะเสี่ยงและอาจเป็นอันตรายต่อทั้งแม่หมาและลูกหมาได้ ดังนั้นเจ้าของควรรีบพาแม่หมาไปพบสัตวแทพย์ในทันที
อ่านเรื่องราวสาระสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ เพิ่มเติม
